De eerste projectoproep van het Fonds Gezonde Lucht was een groot succes. Maar liefst 78 verenigingen of organisaties dienden een project in om werk te maken van een gezonde leefomgeving en betere luchtkwaliteit in Vlaanderen. Het fonds is een initiatief van Greenpeace en wordt gespijsd door de dwangsommen die de Vlaamse overheid moet betalen in de – nog steeds lopende – rechtszaak inzake luchtvervuiling.
In september 2022 lanceerde het Fonds Gezonde Lucht – beheerd door stichting Be Planet – een eerste projectoproep. Hiervoor werd 250.000 € ter beschikking gesteld. Tot begin december konden burgers, verenigingen, actiegroepen of organisaties tot 25.000 € steun aanvragen om hun projecten voor een betere luchtkwaliteit en een gezondere leefomgeving te realiseren.
De 78 ingediende projectdossiers tonen een grote variatie en creativiteit: van de ontharding van speelplaatsen en publieke ruimtes tot de bewustmaking over (oplossingen voor) lucht- en andere vormen van vervuiling, van verbindende en educatieve projecten tot radicalere acties voor duurzame verplaatsingen of behoud van lokale natuur.
“De Vlaming ligt duidelijk meer wakker van luchtvervuiling en een gezonde leefomgeving dan deze Vlaamse regering”, reageert Joeri Thijs, woordvoerder van Greenpeace. “De dwangsommen die we kregen omdat de overheid een te laks luchtkwaliteitsbeleid voert, kunnen wij nu inzetten om burgers en organisaties te ondersteunen die wél actie ondernemen.”
De projectdossiers worden nu geanalyseerd door een onafhankelijke jury met deskundigen, academici en vertegenwoordigers uit het maatschappelijk middenveld. In februari 2023 zullen de laureaten worden bekendgemaakt.
Luchtbeleidsplan nog steeds ondermaats
De rechtszaak van Greenpeace tegen de Vlaamse overheid vanwege gebrekkig beleid inzake luchtvervuiling loopt bovendien nog voort. Op 11 maart 2022 keurde de Vlaamse regering een addendum aan het Luchtbeleidsplan 2030 goed, waarmee ze gelooft tegemoet te komen aan de gebreken in het plan. Greenpeace is het daarmee oneens. Het addendum biedt immers nog steeds geen duidelijkheid over hoe de overheid op korte termijn de NO2-normen zal naleven en dus het oorspronkelijke vonnis uit 2018 (en de EU-regelgeving) zal respecteren.
Greenpeace stuurde in september 2022 opnieuw de deurwaarder naar het kabinet Demir omdat de overheid nog steeds haar huiswerk niet op orde heeft. De Vlaamse overheid tekende verzet aan tegen verdere betaling van dwangsommen waardoor de zaak opnieuw voor de beslagrechter komt.
Momenteel werkt de Vlaamse overheid eindelijk aan een update van dat Luchtbeleidsplan 2030.
“Het is pijnlijk dat je in ons land blijkbaar aanhoudend moet procederen om te verzekeren dat onze overheid regelgeving ter bescherming van onze gezondheid en het leefmilieu naleeft”, zegt Thijs. “Met onze rechtszaak houden we de druk hoog: de ambitie voor gezonde lucht moet een pak hoger. Dat zal meteen ook helpen de uitstoot van broeikasgassen mee te doen afnemen.”